W okresie od 18 lipca do 29 sierpnia 2022 Muzeum Archeologiczne w Biskupinie prowadziło badania wykopaliskowe na stan. 3 w Gąsawie. Stanowisko to jest pozostałością wielohektarowej osady ludności kultury łużyckiej, datowanej na schyłek epoki brązu. Według naszych przypuszczeń, osada ta mogła być miejscem zamieszkania społeczności, która później wybudowała słynną osadę obronną na odległej o 1,5 km wyspie Jeziora Biskupińskiego. Oprócz ww. odkryto tutaj również pozostałości osadnictwa z epoki neolitu, wczesnej epoki brązu, oraz okresu wpływów rzymskich.
Osada na stan. 3 w Gąsawie sąsiaduje z rozległym cmentarzyskiem ciałopalnym ludności kultury łużyckiej, znajdującym się w tej miejscowości. Oba stanowiska zajmują niewielkie wzgórza, oddzielone strumieniem, dziś zamienionym w rów melioracyjny. Orientacyjne środki tych stanowisk dzieli odległość ok. 350 m. Wspomniane cmentarzysko było badane ratowniczo w końcu lat 80. XX wieku, udało się wtedy zadokumentować sto kilkadziesiąt grobów. Wiadomo jednak, że stanowią one niewielki procent całości nekropolii, a pozostałe pochówki zostały zniszczone lub nadal nie zostały odkryte, zalegając pomiędzy zabudową przylegającą do obecnej ul. Jasnej w Gąsawie.
Tegoroczne prace stanowiły kontynuację badań wykopaliskowych z 2008 roku. Decyzja o wznowieniu, po 14-letniej przerwie, eksploracji stanowiska 3 w Gąsawie wynikała z presji inwestycyjnej, zagrażającej temu stanowisku. Badania w sezonie 2022 miały za zadanie przyczynić się do lepszego rozpoznania stanowiska, a co za tym idzie, pomóc w przyszłości oszacować zagrożenia wynikające z budowy osiedla domów jednorodzinnych.
W omawianym sezonie zbadano nieco ponad 100 m2 powierzchni stanowiska w 2 wykopach badawczych. Wykop główny przylegał bezpośrednio od południowego zachodu do wykopu z roku 2008 (wyeksplorowano wówczas ok. 550 m2). Można szacować, że powierzchnia zbadana wykopaliskowo (w obu sezonach), stanowi zaledwie ok. 1% całego stanowiska, ale uzyskane dane pozwalają na wysunięcie przypuszczenia, że omawiana osada ludności kultury łużyckiej mogła mieć formę okolnicy/owalnicy, gdzie zabudowa mieszkalna koncentrowała wzdłuż granic osiedla, a centralnie położony majdan wypełniony był przede wszystkim (acz nie wyłącznie) obiektami o charakterze gospodarczym (głównie jamami-piwniczkami do przechowywania zbiorów).